Świat niewidomej dziewczynki - "Katarynka"

Nowela Bolesława Prusa "Katarynka" to doskonała okazja do uwrażliwienia dzieci na odmienność, inność. Lekcję możemy poprowadzić tak, by uczniowie wyszli poruszeni, bardziej wrażliwi, otwarci na drugiego człowieka, gotowi pomóc.

Pierwszą część lekcji proponuję rozpocząć od ćwiczenia. Uczniowie zamykają oczy i próbują wyostrzyć pozostałe zmysły. Próbują doświadczyć jak najwięcej poprzez wrażliwość na dźwięki, węch, smak i dotyk. Chętni (nadal z zamkniętymi oczami) opowiadają o tym, co udało im się "dostrzec" za pomocą zmysłów. 

Następnie rozmawiamy o różnych barierach, które utrudniają życie osobom ociemniałym. Uczniowie mogą skorzystać z telefonów, by wyszukać nazwy instytucji i organizacji działających w okolicy, które niosą pomoc takim osobom. Wyszukują także nowinki (w tym elektroniczne), które ułatwiają codzienne życie niewidomym. Możemy na lekcję przynieść opakowania po lekach i wytłumaczyć, że nazwy leków zapisane są alfabetem Braille`a.

Rozmawiamy o tym, w jaki sposób my możemy się zachować, spotykając osobę niewidomą. 

Kolejną część lekcji poświęcam na pracę z tekstem. Uczniowie odnajdują w tekście noweli odpowiednie fragmenty opowiadające o tym, jak bohaterka postrzegała świat wokół siebie. Pomocna może się okazać karta pracy:

Kolejną lekcję poświęcam na zaprezentowanie bohaterów. Rozpoczynamy od obejrzenia filmików z dźwiękami katarynki. Rozmawiamy o sposobach spędzania wolnego czasu (zestawiamy dzisiejsze czasy z życiem w XIX wieku). Dzieci próbują zrozumieć, dlaczego katarynka była tak istotna dla bohaterki noweli. Zestawiamy ze sobą postacie - dziewczynki i pana Tomasza. Uzupełniamy kartę pracy. Staramy się dojść do wniosku - czego symbolem może być katarynka. Dzieci zastanawiają się, czy czasami któreś z nich nie zachowuje się jak pan Tomasz, albo czy czasem z jakiegoś powodu nie czuje się jak dziewczynka. W tle rozlegają się dźwięki utworu Andrei Bocellego. W tym czasie uczniowie wyszukują w internecie znane nazwiska osób niewidomych. Myślę, że sporym zaskoczeniem będzie dla uczniów to, że znajdą na tej liście poetę - Homera, czy boga miłości - Amora.

Na koniec rozmawiamy o dobroczynności i filantropii. Czym jest, jakie cechy posiada filantrop. Możemy nawiązać do postaci Bolesława Prusa. (Angażował się w działalność społeczną i charytatywną: był opiekunem sierot z Towarzystwa Dobroczynności i prezesem Stowarzyszenia Kursów dla Analfabetów Dorosłych, współorganizował Seminarium dla Nauczycieli Ludowych, działał w Towarzystwie Higieny Praktycznej i Komitecie Obywatelskim, ufundował stypendia dla zdolnych dzieci z ubogich wiejskich rodzin.) Możemy pokazać zdjęcie jego nagrobka z inskrypcją "Serce serc".

Propozycje prac dotyczących "Katarynki":

1. Jaką rolę odgrywa muzyka w Twoim życiu?

2. Przygotuj plakat ukazujący bariery utrudniające życie niewidomym.

3. Opowiedz o dalszych losach pana Tomasza i dziewczynki.

4. Wyobraź sobie, że dzięki wsparciu pana Tomasza dziewczynka odzyskała wzrok. Napisz w jej imieniu podziękowania dla pana Tomasza.

5. Napisz ogłoszenie o zbiórce na rzecz niewidomej dziewczynki. Użyj przynajmniej dwóch argumentów uzasadniających, dlaczego warto pomóc.

6. Zapisz możliwy dialog między panem Tomaszem a mamą dziewczynki.